Šta je lumbalna punkcija?
Lumbalna punkcija je postupak kojim se uzima mala količina likvora iz lumbalnog (slabinskog) dela kičmenog kanala. Likvor, ili cerebrospinalna tečnost, je tečnost koja se nalazi u prostoru koji okružuje mozak i kičmenu moždinu (subarahnoidalni prostor) i jedna od uloga mu je da ih štiti od povreda i potresa.
Pre obavljanja lumbalne punkcije od pacijenta se uzima medicinska istorija bolesti, vrši pregled i rade laboratorijski testovi. Takođe, zdravstvenog radnika je potrebno informisati o upotrebi lekova iz grupe antikoagulanasa, kao i o prisutnim alergijama na lekove.
Kada se lumbalna punkcija radi?
Lumbalna punkcija je dijagnostička i terapijska metoda i izvodi se kada je potrebno dijagnostikovati određene bolesti nervnog sistema:
- Infektivne bolesti– zapaljenje moždanih ovojnica (meningitis) ili moždanog tkiva (encefalitis)
- Inflamatorne bolesti- multipla skleroza, Gilen-Bareov sindrom
- Druge bolesti
U terapijske svrhe lumbalnom punkcijom mogu se aplikovati određeni lekovi (citostatici, kortikosteroidi, spazmolitici), ali i anestetici.
Kako se izvodi lumbalna punkcija?
Kada lekar proceni da je lumbalna punkcija neophodno, pre samog izvođenja je potrebno pripremiti pacijenta i isključiti kontraindikacije, odnosno stanja u kojima se punkcija ne sme izvoditi, kao što su infekcije kože lumbalnog dela leđa, smanjen broj trombocita, poremećaji koagulacije.
Lekar je dužan da pacijentu objasni proceduru, zbog čega se radi, koji su rizici i koje koristi, nakog čega je potrebna pismena saglasnost pacijenta. Proces lumbalne punkcije u proseku može da traje od 15 do 45 minuta, što obuhvata i pripremu polja u kojem se vrši ubod iglom. Pacijent leži na boku, sa savijenim nogama i kukovima (tzv. fetus položaj) ili sedi na stolici sa rukama oslonjenim na naslon stolice.
Punkcija podrazumeva uvođenje igle u lumbalni deo kičmenog kanala. Pre uvođenja igle daje se lokalna anestezija, stoga je ovaj postupak praktično bezbolan.
Igla se uvodi u predeo između L4 i L5 ili L3 i L4 ( L- označava lumbalne pršljenove kičmenog stuba), prolazeći između pršljenova ulazi u subarahnoidalni prostor u kome se nalazi likvor.
Pri samom ubodu se može javiti blagi bol ili neprijatan osećaj koji je sličan kao prilikom davanja injekcije intramuskularno. Po dobijanju likvora ili aplikovanja leka, igla se izlvači, a na mesto punkcije se postavlja sterilna gaza sa zavojem.
Oporavak nakon procedure
Nakon lumbalne punkcije je potreban oporavak. Savetuje se svakom pacijentu da naredna tri sata obavezno leži na ravnom, uz medicinski nadzor koji će sprovesti adekvatne mere u slučaju pojave komplikacija. Nakon procedure su moguće komplikacije, međutim, ozbiljne komplikacije su retke. Posle 24h od obavljene lumbalne pukcije, pacijent se može vratiti svojim aktivnostima, ali se savetuje obavezno izbegavanje teških fizičkih aktivnosti narednih sedam dana.
Kod jednog dela pacijenata, posebno kod mladih ljudi, može se javiti pospunkcijska glavobolja. Ovu tzv. bilateralnu glavobolju, karakteriše bol koji zahvata obe polovine glave, i ukoliko se javi, počinje obično 24-48h nakon obavljenje procedure, a razlog njenog nastanka je curenje likvora u periferno tkivo. Često može biti praćena mučninom, povraćanjem, vrtoglavicom i bolom u vratu.
Ovaj tip glavobolje je specifičan, jer se pogoršava pri sedenju ili stajanju i smanjuje se tokom ležanja. Bol je tup i počinje u predelu čela ili potiljka, a može da širi celom glavom. Pomeranje glave, kao i kijanje i kašljanje mogu da pogoršaju glavobolju. Njeno trajanje može da bude od nekoliko sati, do čak sedam dana nakon obavljene procedure.
U cilju olakšanja bola, uz konsultaciju sa lekarom, mogu se uzeti analgetici, odnosno lekovi protiv bolova. Takođe, smanjenju glavobolje doprinose adekvatna hidratacija, odnosno unošenje vode, ali i kafe zbog kofeina, što su neka istraživanja pokazala.
Vođeni ambicijom solidarnosti da svi naši građani imaju ravnopravan medicinski tretman, Meridian fondacija već godinama radi na poboljšanju uslova zdravstvene zaštite svakog našeg građanina.
Podrška Meridian fondacije zdravstvenom sistemu Republike Srbije ima za zadatak kreiranje društvenog ambijenta u kome svaki član zajednice ima jednake šanse za pravovremeno i kvalitetno medicinsko lečenje, bez obzira na njegovu polnu, strukturnu ili starosnu razliku.
